Thoại Ngọc Hầu – danh tướng tiêu biểu nhà Nguyễn
Tiểu sử về Thoại Ngọc Hầu
Thoại Ngọc Hầu (1761-1829) có tên thật là Nguyễn Văn Thoại, quê ở Quảng Nam. Về sau ông theo chân gia đình đến định cư ở Vĩnh Long. Thoại Ngọc Hầu là người được triều Nguyễn cử đi khai mở và trấn giữ vùng đất An Giang. Ông là một danh tướng lẫy lừng đã cống hiến suốt đời mình cho việc mở mang và phát triển bờ cõi. Giữ vững bình yên cho vùng đất Tây Nam Bộ. Ông là một trong những người đã phò tá chúa Nguyễn Ánh thống nhất giang sơn.
Bên cạnh việc tham gia nhiều trận đánh chống lại quân đội nhà Tây Sơn. Thoại Ngọc Hầu cũng thường xuyên được cử đi các nước láng giềng Lào, Xiêm, Chân Lạp với nhiệm vụ ngoại giao. Thoại Ngọc Hầu thọ 68 tuổi. Sau khi mất, ông được vua Minh Mạng truy tặng Tráng Võ Tướng quân, Trụ quốc Đô thống.
Những công trình vĩ đại của Thoại Ngọc Hầu
Ông đã có công lớn trong việc khai hoang lập ấp, đào kinh đắp đường phát triển và bảo vệ vùng đất Tây Nam. Các công trình lớn của ông để lại cho đời sau là:
- Đắp lộ Núi Sam – Châu Đốc dài 5 cây số trong năm 1826-1827 huy động gần 4.500 nhân công. Đoạn nằm trong nội ô TP.Châu Đốc hiện nay vẫn còn mang tên ông.
- Đào kinh Thoại Hà dài hơn 30.000 mét ở Núi Sập (Thoại Sơn) vào năm 1818 với gần 1.500 nhân công. Thoại là tên ông được triều đình lấy đặt cho tên núi, tên sông.
- Đào kinh Vĩnh Tế dài theo biên giới tây nam nối liền Châu Đốc – Hà Tiên. Nối lưu thông sông Châu Đốc ra vịnh Thái Lan dài hơn 90 cây số, huy động trên 80.000 nhân công thực hiện từ 1819-1824. Tên phu nhân Thoại Ngọc Hầu được đặt cho con kinh chiến lược này: Vĩnh Tế. (Bà tên thật là Châu Thị Tế nhưng thuộc dòng Châu Vĩnh).
Kênh Vĩnh Tế trên bản đồ
Những công lao của ông Thoại Ngọc Hầu đến giờ ca dao vẫn còn ghi lại:
“Đi ngang qua cảnh núi Sam,
Thấy lăng ông lớn hai hàng lụy rơi.
Ông ngồi vì nước vì đời,
Hy sinh tài sản không rời nước non.
Nước kênh Vĩnh Tế lờ đờ,
Nhớ ông Bảo Hộ dựng cờ chiêu an.
Đồng An Trường chó ngáp,
Làng Quới Thiện trồng lác bốn mùa.
Nhớ ông Bảo Hộ ngày xưa,
Dựng làng, mở cõi nắng mưa dãi dầu”.
Kênh Thoại Hà hôm nay
Nổi oan uất trăm năm của Thoại Ngọc Hầu
Sau khi Nguyễn Văn Thoại qua đời tại Châu Đốc, an táng tại núi Sam. Tấm lòng son sắt hơn nửa thế kỷ vì nước, vì dân của ông gần như bị chính vua Minh Mạng phủi sạch. Sự việc bắt đầu khi Võ Du ở Tào Hình Bộ tố cáo ông đã nhũng nhiễu của dân nhiều khoản. Triều đình nghị án, ông bị truy giáng tước xuống hàm ngũ phẩm. Con ông là Nguyễn Văn Tâm bị lột ấm hàm, tất cả điền sản để lại đều bị tịch thu, phát mãi.
Xót xa trước nỗi oan trăm năm của Nguyễn Văn Thoại
Về sau, Tâm bỏ đi biệt tích. Người con dòng thứ của ông là Nguyễn Văn Minh cam phận sống cảnh dân dã, nghèo nàn. Còn người con rể tên là Võ Vĩnh Lộc thì theo Lê Văn Khôi chống lại triều đình. Khi cuộc nổi dậy bị phá tan, vợ chồng Lộc đều bị bắt, bị giết. Vua chỉ dụ cho Bộ Hình điều tra mối quan hệ giữa Lộc và ông.
Kết quả vụ việc
Thời gian sau, mọi việc trắng đen phơi bày, tên Du bị khép tội vu cáo, bị cách chức, lãnh án lưu đày đi Cam Lộ. Thoại Ngọc Hầu không dính líu gì với con rể trong vụ loạn tại thành Phiên An của họ Lê. Chuyện đã rõ, nhưng chẳng hiểu sao, Vua vẫn không giải oan cho người có công đã khuất và phục hồi phẩm tước, quyền lợi cho con cháu ông.
Di tích lịch sử quốc gia Lăng Thoại Ngọc Hầu
Mãi cho đến đời vua Khải Định, Thoại Ngọc Hầu mới được minh oan. Tới năm 1924, danh dự của ông mới hoàn toàn được phục hồi – được phong thần. Danh hiệu là Đoan Tức Dực Bảo Trung Hưng Tôn thần. Năm 1943, ông tiếp tục được phong là Quang Ý Dực Bảo Trung Hưng Trung Đẳng thần.
Đôi nét về Lăng Thoại Ngọc Hầu
Lăng Thoại Ngọc Hầu ở đâu?
Lăng mộ Thoại Ngọc Hầu còn gọi là Sơn Lăng, trước thuộc xã Vĩnh Tế, nay thuộc phường Núi Sam, thành Phố Châu Đốc, tỉnh An Giang.
Bên ngoài lăng Thoại Ngọc Hầu
Giá vé tham quan Lăng danh tướng Thoại Ngọc Hầu
Do đây là địa điểm du lịch tâm linh nên du khách không cần phải trả tiền tham quan Lăng Thoại Ngọc Hầu. Các bạn có thể mua nhang đến đây cúng viếng ông Thoại Ngọc Hầu.
Lịch sử xây dựng lăng danh tướng Thoại Ngọc Hầu
Thoại Ngọc Hầu đã chọn Sơn Lăng để làm nơi yên nghỉ vĩnh viễn cho ông về sau. Công trình này được khởi dựng vào năm nào chưa rõ. Chỉ biết rằng khi người vợ thứ của ông là Trương Thị Miệt mất. Ông đã cho an táng bà tại đây. Đến tháng 10 năm Bính Tuất (1826), bà vợ chính của ông là Châu Thị Tế mất, cũng được ông đem an táng tại đây. Như vậy, có thể nói Sơn Lăng đã được Thoại Ngọc Hầu cho xây đúc trước khi ông qua đời vào tháng 6 năm Kỷ Sửu (1829).
Ngôi mộ của Nguyễn Văn Thoại
Khám phá kiến trúc lăng Danh tướng Thoại Ngọc Hầu
Kiến trúc bên ngoài
Xung quanh lăng được bao bọc bằng những vách tường cao, vững vàng. Trước khi đi vào bên trong lăng, bạn sẽ phải bước qua 2 cánh cửa lớn có hình bán nguyệt. Hai bên có 2 hàng liễn đối theo kiểu kiến trúc ngày xưa. Trước khi đến với Lăng mộ Thoại Ngọc Hầu. Du khách còn phải đi lên 9 bật thang đá ong đầy uy nghiêm.
Lối lên lăng Thoại Ngọc Hầu
Ngoài ra, khi đến đây du khách sẽ thắc mắc vì sao ở 2 bên nội lăng lại có nhiều ngôi mộ có hình dạng khác nhau. Hình bầu dục, hình voi phục, hình quả đào, cái nón… Đây đều là những ngôi mộ vô danh của các cận thần, thân tộc, dân phu, dân binh đã mất khi tham gia đào kênh Vĩnh Tế. Đặc biệt, trong đó còn có những ngôi mộ hình trái đào và cái nón. Người dân ở đây tương truyền rằng đó là những đào kép đi theo biểu diễn lúc ông Thoại Ngọc Hầu còn sống.
Nơi đây còn có rất nhiều ngôi mộ khác tại lăng
Đền thờ Thoại Ngọc Hầu hết sức nổi bật ở núi Sam
Kiến trúc bên trong
Phía trong đền trang trí vô cùng tinh xảo, nơi đây mang một vẻ đẹp uy nghi, tráng lệ. Giữa đền là tượng bán thân của Thoại Ngọc Hầu cao 2m với đủ cân đai áo mão như lúc đương triều, mắt dõi ra kênh Vĩnh Tế. Tạo một không khí hết sức trang nghiêm.
Tượng bán thân Thoại Ngọc Hầu
Trong đền còn có vô số những bảo vật có giá trị như các bức hoành phi, liễn đối, văn bia, văn tế, những áng văn thơ hùng tráng. Ca ngợi công đức những bậc tiền nhân, gợi lên những năm tháng ông cha ta đi khai hoang mở mang bờ cõi. Vì vậy, để tận mắt chiêm ngưỡng được những cổ vật. Bạn đừng quên ghé qua nhà trưng bày cổ vật lăng Thoại Ngọc Hầu nhé!