Quảng Bình được biết đến nhờ các hang động kỳ vĩ nổi tiếng. Bên cạnh đó, nơi đây còn có di tích lịch sử giá trị. Trong đó có Quảng Bình Quan. Được xây dựng năm 1639 từ thời Chúa Nguyễn, đây là một trong những thành lũy kiên cố. Đồng thời là điểm trọng yếu hàng đầu của Chúa Nguyễn ở Đàng Trong. Trải nhiều lần bị hư hại nặng nề, Quảng Bình Quan đã được phục chế về gần như nguyên dạng. Đây được xem là  một minh chứng lịch sử giữa thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình

Mặt công trình hướng ra sông Nhật Lệ

Di tích lịch sử – kiến trúc hàng trăm năm tuổi

Quảng Bình Quan là một trong ba cửa ải của lũy Trấn Ninh. Nơi đây có độ dài kéo dài từ chân núi Đầu Mâu đến cửa biển Nhật Lệ. Đây là hệ thống thành lũy quân sự dài gần 30km. Công trình do nhà chiến lược quân sự thiên tài Đào Duy Từ thiết kế. Sau đó được xây đắp vào năm 1631. Hệ thống thành lũy được ông tính toán chi tiết, kỹ càng. Đồng thời công trình rất kiên cố, vững chắc. Nhờ đó, có thể  giúp chúa Nguyễn chống lại sự tấn công của quân Trịnh ở Đàng Ngoài. Ở thời Nguyễn, Quản Bình Quan được đắp bằng đất, là hệ thống thành lũy cổ được xây đắp để bảo vệ kinh thành Nguyễn trong suốt gần gần nửa thế kỷ (1627-1672).

Quảng Bình Quan xưa

Vào năm 1825, vua Minh Mạng đã cho trùng tu lại nơi này và nâng cao thêm tầng tháp canh bằng loại gạch nung kiên cố. Sau khi khánh thành nhà vua đã xếp Quảng Bình Quan là một trong những công trình văn hoá lịch sử đặc sắc của đất nước, cho đúc nổi hình ảnh của thành lũy này vào Nghi Đỉnh đặt trước Thế Miếu trong Tử Cấm Thành. Năm 1954, nơi đây bị quân đội Pháp phá hủy khi họ rút khỏi Đồng Hới, sau đó được xây lại gần giống như cũ. Năm 1965, chiến tranh phá hoại, bị máy bay của Mỹ đánh tan. Hiện nay, nơi này đã được phục chế lại như nguyên bản cách đây hơn ba thế kỷ. Đây là một di tích kiến trúc có giá trị lịch sử và nghệ thuật, biểu tượng đặc trưng về văn hóa của vùng đất địa linh nhân kiệt.

Con đường trước Quản Bình Quan

Quảng Bình Quan ngày nay

Công trình được phục chế lại tọa lạc ngay trung tâm phường Đồng Hải giữa bốn ngả đường. Phía Tây là đường đi lên Đức Ninh, phía Đông là đường Mẹ Suốt đi xuống bến sông Nhật Lệ, phía Bắc là đường đi Hà Nội, phía Nam là đường đi Huế. Di tích này cũng có nhiều tên gọi. Người thì nói đó là cửa vào dinh Quảng Bình, người thì nói Cổng Bình Quan.

Quảng Bình Quan chụp từ trên cao

Với những sự kiện lịch sử quan trọng diễn ra tại đây, năm 1992, Quảng Bình quan đã được Bộ Văn hóa-Thông tin (nay là Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch) ra quyết định xếp hạng di tích cấp quốc gia. Từ đó, Quảng Bình quan từng bước được trùng tu, tôn tạo.

Quảng Bình Quan về đêm 

Thời gian gần đây, du lịch Quảng Bình có nhiều khởi sắc. Mảnh đất Quảng Bình ngày càng hấp dẫn du khách, đặc biệt là khách nước ngoài bởi hệ thống hang động kỳ bí, bởi nhiều loại hình du lịch sinh thái mới lạ, độc đáo, các điểm di tích lịch sử, văn hóa tiêu biểu. Nơi đây là di tích lịch sử – kiến trúc tiêu biểu của tỉnh Quảng Bình, thu hút rất đông lượng khách du lịch bởi bề dày lịch sử hàng trăm năm tuổi, mang nét trầm mặc, cổ kính, uy nghi.