Châu Đốc là vùng đất nổi tiếng với núi sông hữu tình bao quanh, nhất là vùng núi Sam. Du khách đến đây và nhìn từ trên đỉnh núi xuống. Từ đó sẽ thấy cả vùng như một bức tranh sơn thủy độc đáo nằm giữa đồng bằng xanh ngát. Khung cảnh được tô điểm bởi mây trắng ngang trời. Nếu nhìn xuống một chút,  ta sẽ thấy rừng cây xanh ngắt nằm xen kẽ với ruộng vườn, sông nước. Đây cũng là nơi có miếu Bà Chúa Xứ nổi tiếng.

Miếu Bà Chúa Xứ tọa lạc ngay dưới chân núi Sam

Vị trí Núi Sam

Núi Sam cao 284m. Đây là nơi tập trung nhiều địa điểm du lịch nổi tiếng và linh thiêng. Vì thế, du khách khắp cả nước thường tìm về đây hành hương cúng bái. Nơi đây có miếu Bà Chúa Xứ, Lăng Thoại Ngọc Hầu, chùa Tây An, chùa Hang Châu Đốc… đều là những tuyệt cảnh của vùng An Giang. Những địa danh này không chỉ là điểm đến du lịch nổi tiếng. Đồng thời còn là những công trình tôn giáo, văn hóa tôn nghiêm. Nơi đây còn rất linh thiêng với những tín ngưỡng tồn tại từ lâu đời. Trong đó, nổi bật nhất chính là miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam.

Miếu Bà Chúa Xứ được mệnh danh là ngôi miếu lớn nhất Việt Nam

Vị trí Miếu Bà Chúa Xứ

Miếu Bà Chúa Xứ là một công trình tôn giáo đẹp và tôn nghiêm của miền Tây. Địa danh tọa lạc dưới chân núi Sam, thị xã Châu Đốc, tỉnh An Giang. Mỗi năm, nơi đây thu hút gần 2 triệu lượt người đến cúng bái và tham quan. Nhất là vào mùa lễ hội, du khách từ khắp nơi trên cả nước và nước ngoài đến hành hương. Từ đó, tạo nên không khí sôi nổi kéo dài suốt nhiều tháng. Lúc này cả vùng núi Sam trở nên đông đúc và náo nhiệt vô cùng.

Du khách check-in ở miếu Bà Chúa Xứ

Đây là một di tích lịch sử quan trọng của An Giang và khu vực miền Tây Nam Bộ.

Thời điểm hành hương miếu Bà Chúa Xứ núi Sam

Mùa cao điểm du lịch ở đây rơi vào tháng 1 – tháng 4 và tháng 6 âm lịch. Đây là lúc khách du lịch có nhu cầu hành hương về Châu Đốc tăng cao. Vì vậy mà bạn nên lựa chọn thời gian hợp lý để đến Châu Đốc. Từ đó, tránh tình trạng đông đúc, chen lấn, xô đẩy hay kẹt xe kéo dài. Đồng thời phải cẩn thận tư trang, đồ đạc, tránh tình trạng móc túi, lừa đảo.

Lễ hội Vía Bà và khu di tích núi Sam luôn có sức hấp dẫn nhiều người

Nếu không thích sự đông đúc, bạn có thể hành hương tới chùa Bà vào đầu tuần hay giữa tuần. Lúc này, giá vé xe khách hay các phương tiện di chuyển khác cũng “mềm” hơn ngày thường. Khuôn viên miếu Bà cũng đỡ đông hơn so với những ngày lễ hội và Tết.

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ chính thức diễn ra từ ngày 24 đến ngày 27 tháng 4 âm lịch

Truyền thuyết miếu Bà Chúa Xứ núi Sam

Câu chuyện 1

Theo truyền thuyết, người Châu Đốc phát hiện ra tượng Bà ở đỉnh núi khoảng 200 năm trước. Ai ai cũng muốn đưa bức tượng xuống núi để thờ cúng. Tuy nhiên, hiện tượng lạ đã xảy ra. Mấy chục thanh niên cường tráng trong vùng vào khiêng tượng Bà nhưng không được. Chỉ sau khi bà hiện lên “cô Đồng” và bảo chỉ cần 9 cô gái đồng trinh lên khiêng xuống thì mới được. Kỳ lạ hơn,  khi tượng đến chân núi bất ngờ nặng trịch. Điều đó khiến người dân không thể đi nữa. Người dân trong vùng nghĩ Bà đã chọn nơi đây để an vị. Do đó, họ đã lập miếu tôn thờ ngay vị trí đó.

Cận cảnh miếu Bà Chúa Xứ

Câu chuyện 2

Theo người dân địa phương, còn có một câu chuyện khác liên quan đến nơi này. Truyền thuyết gắn liền với công lao ông Thoại Ngọc Hầu. Truyện kể rằng khi ông đi dẹp giặc ngoại xâm ở biên giới phía Tây. Trong lúc đó, bà Châu Thị Tế là vợ ông đã khấn Bà Chúa Xứ phù hộ quân lính dẹp được giặc, giữ cho xóm làng bình yên. Sau khi thắng giặc trở về, ông Thọai Ngọc Hầu cho thỉnh Bà từ trên đỉnh núi Sam về xâ. Từ đó, xây một ngôi miếu khang trang dưới chân núi để tạ ơn. Đồng thời ông chọn ngày 24.4 âm lịch hàng năm là ngày cúng lễ.

Miếu Bà lung linh về đêm

Kiến trúc tuyệt đẹp của miếu Bà Chúa Xứ núi Sam

Lúc đầu, miếu Bà Chúa Xứ núi Sam được xây dựng đơn sơ bằng tre lá. Nơi đây nằm quay về hướng tây bắc. Bên cạnh đó, phần lưng thì tựa vào phía vách núi, khu vực chính điện nhìn ra con đường và cánh đồng làng phía trước. Sau đó, miếu Bà đã được người dân xây dựng vào năm 1870 lại bằng gạch hồ ô dước.

Cổng Tam Quan của công trình tâm linh nổi tiếng

Đến thời kỳ hiện đài, ngôi miếu được hai kiến trúc sư danh tiếng là Huỳnh Kim Mãng và Nguyễn Bá Lăng trùng tu và xây dựng lại trong khoảng thời gian 4 năm từ 1972 đến 1976 và mang dáng vẻ như hiện nay.

Miếu Bà có bố cục kiểu chữ Quốc và có ba tầng lầu

Cấu trúc chung của miếu

Nhìn tổng thể, ngôi miếu có bố cục kiểu chữ Quốc (国 ) – với hình dáng tựa như một đóa sen đang ngự giữa núi Sam.

Trông từ xa, ngôi miếu như một bông sen xanh ngự uy nghi trên cao

Mái của miếu Bà Chúa Xứ

Phần mái của miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam xây theo lối tam cấp ba tầng lầu, bên trên lợp ngói đại ống màu xanh. Du khách đến thăm miếu Bà luôn ấn tượng với những góc mái vút cao như mũi thuyền đang lướt sóng.

Phần mái được lợp ngói đại ống màu xanh

Góc mái của miếu xây theo hướng vút cao như mũi thuyền đang lướt sóng

Hoa văn – chạm trổ

Hơn thế nữa, các hoa văn ở cổ lầu chánh điện cũng thể hiện đậm nét nghệ thuật Ấn Độ, tôn thêm vẻ đẹp cho công trình. Ngoài ra, còn có các chi tiết trang trí khác như những tượng thần khỏe mạnh và đẹp đẽ giăng tay đỡ những đầu kèo phía trên cao. Những khung bao cùng cánh cửa đều được chạm trổ, điêu khắc lộng lẫy tinh xảo. Bên cạnh đó là rất nhiều liễn đối, hoành phi thể hiện nét vàng son lộng lẫy. Công trình còn giữ được bốn cây cột cổ lầu trước chánh điện. Tất cả nằm phía sau tượng Bà, gần như được giữ nguyên như cũ.

Tượng bà uy nghiêm phúc hậu trong chính điện

Lớp thứ hai của chánh điện chính là bàn thờ Hội đồng, nằm ở vị trí sát liền hai tượng chim phượng. Hai bên trái, phải của bàn thờ Hội đồng là bàn thờ của Tiền hiền có công khai khẩn và bàn thờ Hậu hiền khai cơ.

Hệ thống tượng

Theo một nhà khảo cổ học người Pháp thì tượng trong miếu được tạc vào cuối thế kỷ 6, thuộc loại tượng thần Vishnu (là nam thần) được tạc theo dáng người đang nghĩ ngợi, rất quý phái, làm bằng đá son mang giá trị nghệ thuật cao. Nghiên cứu cũng cho rằng đây một trong số hiện vật cổ của nền văn hóa Óc Eo.

Miếu Bà Chúa Xứ núi Sam vang danh khắp vùng không chỉ bởi sự tâm linh mà còn bởi ý nghĩa lịch sử to lớn

Còn theo sách Kỷ lục An Giang thì tượng Bà là “pho tượng bằng đá sa thạch xưa nhất Việt Nam”, và “có áo phụng cúng nhiều nhất” nước ta.

Lễ hội miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam

Thời gian diễn ra lễ

Lễ hội “Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam” diễn ra từ ngày 23 đến 27 – 04 âm lịch hàng năm. Thời điểm diễn ra lễ hội, có hàng vạn người đổ về để dự lễ và tham gia các trò vui của phần hội như: hát bội, múa võ, ca nhạc ngũ âm, múa lân, đánh cờ,…

Thời điểm từ tháng 4 đến tháng 6 thì Tết Nguyên Đán là thời điểm du khách tìm đến nhiều nhất

Nghi lễ chính

Phần lễ có những nghi lễ chính như sau: – Lễ “Tắm Bà” (giống như lễ mộc dục ở miền Bắc): Lễ “tắm Bà” được cử hành vào lúc 0 giờ ngày 24-04 âm lịch hàng năm được chuẩn bị công phu, tỉ mỉ và tiến hành trong không khí trang nghiêm. Sau khi phần Lễ Tắm Bà kết thúc…, nước tắm cho Bà còn lại sẽ đem hoà trong 2 thùng nước lớn rồi phân phát cho du khách trẩy hội. – Thỉnh sắc: Nếu lễ “tắm Bà” được tổ chức vào ngày 24 thì lễ Thỉnh Sắc cử hành vào khoảng 16h chiều ngày 25. – Túc yết: được tổ chức đúng lúc 0 giờ đêm 25 rạng 26 tháng 4 âm lịch. Lễ này gồm có hai phần chính là nghi thức cúng tế và phần xây chầu. Lễ vật dâng cúng trong Lễ bao gồm: một con heo trắng, một đĩa huyết heo có kèm theo nhúm lông nhỏ. Ngoài ra, còn có một mâm trái cây, trầu cau, gạo, muối. – Chánh tế: được tổ chức vào lúc tờ mờ sáng ngày 27, nghi lễ Chánh tế cũng gần giống như nghi thức cúng Túc yết. – Hồi sắc: phần lễ cuối cùng này sẽ được cử hành vào khoảng 15h ngày 27-04. Đây là lúc đoàn hành lễ rước bài vị Thoại Ngọc Hầu và nhị vị phu nhân từ miếu trở về Sơn Lăng. Đến đây là kết thúc lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam.

Miếu Bà Chúa Xứ vào mùa lễ hội

Cầu bình an tại miếu

Ngày nay, du khách đến viếng miếu Bà Chúa Xứ để xin lộc từ Bà, cầu tiền tài, bình an và chiêm ngưỡng công trình kiến trúc tâm linh độc đáo, ẩn chứa những câu chuyện truyền kỳ, huyền thoại của vùng đất An Giang.

Cầu tài lộc và may mắn ở miếu Bà linh thiêng

Nơi hành hương nổi tiếng

Cùng với chùa Vạn Linh, chùa Kim Tiên và Thiền Viện Trúc Lâm An Giang, miếu Bà Chúa Xứ là nơi hành hương và chiêm bái nổi tiếng bậc nhất của tình miền Tây Nam Bộ này. Người trẻ, đôi lứa đến đây để tham quan, cầu duyên còn người già thì tìm đến để cầu mong bình an và sức khỏe.

Khung cảnh bình yên của công trình tâm linh nổi tiếng nhất An Giang

Nhiều bạn trẻ đến đây cầu bình an và tình duyên

Miếu Bà Chúa Xứ là một trong những danh thắng đặc biệt và nổi tiếng nhất của núi Sam được nhà nước xếp hạng di tích. Nơi đây đã mang dấu ấn văn hóa, lịch sử và tôn giáo đặc trưng của một vùng đất rộng lớn. Hiện tại, miếu Bà là điểm đến của du khách bốn phương, là nơi mà ai có dịp du lịch An Giang cũng mong đến để cầu an, cầu mong về những điều tốt đẹp nhất cho bản thân và gia đình.

Thanh (Lữ hành Việt Nam)