Khu di tích Phật giáo Dambulla là một địa điểm hành hương thiêng liêng trải dài trong suốt 22 thế kỷ qua. 157 bức tượng có kích thước khác nhau cùng các bức tranh tường, bức tranh Phật giáo có tầm quan trọng đặc biệt được khảm vào đá trải dài trong hơn 80 hang động là những điểm nhấn vô cùng ấn tượng khiến khu di tích hoành tráng này được UNESCO công nhận là di sản văn hóa năm 1991.
Đền thờ hang động Dambulla (còn được gọi là Đền Vàng) nằm cách Colombo (thành phố lớn nhất Sri Lanka) 148 km về phía đông. Quần thể độc đáo phức tạp này bao gồm các hang động và đền thờ cùng các tượng Phật, tranh tường được chạm khắc tinh xảo. Đây được coi là ngôi đền hang động lớn nhất và được bảo tồn tốt nhất ở Sri Lanka.
Theo những ghi chép để lại thì có lẽ hầu hết các đền thờ hang động Dambulla được xây dựng vào thế kỷ thứ 1 trước công nguyên. Vào giữa thế kỷ thứ 5, cuối thế kỷ 12 (với sự ra đời của vua Nissanka Malla) và thế kỷ thứ 13, các đền thờ hang động ở đây được tăng cường mở rộng và xây dựng bổ sung thêm.
Giai đoạn tiếp theo của sự phát triển diễn ra trong thế kỷ 18. Tại thời điểm đó, những tác phẩm trong các hang động được khôi phục lại và duy trì được chi tiết, hình tượng ban đầu.
Năm 1815, sau khi mất đi sự bảo trợ của hoàng gia, các tác phẩm điêu khắc cùng tượng Phật và tranh tường ở đây bị hư hại, xuống cấp nhiều. Đến năm 1915 một nhà tài trợ địa phương đã có nhiều nỗ lực cho việc tu sửa tranh và tượng trong các hang động.
Trong số các hang động ở Dambulla thì hang số 2 (còn gọi là hang Maharaja Lena hay “đền thờ của các vị vua vĩ đại”) là lớn nhất và ngoạn mục nhất. Hang có chiều rộng 50 mét và đạt độ cao 07 mét. Vattagamini Abhaya được coi là người sáng tạo ra hang này mặc dù thời gian sau đó hang đã bị thay đổi và cải tạo nhiều lần.
Hai bên và phía sau của hang động là một loạt các tượng Phật. Bức tượng Phật chính phía bên trái của hang động trước đây được bao phủ trong lá vàng và dấu vết trong đó vẫn có thể được nhìn thấy. Trần và tường của hang động 2 bao phủ bởi các bức tranh tuyệt mỹ được bảo quản tốt nhất ở Sri Lanka. Những tranh tượng đều có liên quan đến Đức Phật và cuộc sống của ngài, về sự cám dỗ của quỷ Mara, và bài giảng đầu tiên của Đức Phật…