Vị trí địa lý

Chùa Một Cột tọa lạc trong khuôn viên của công viên phía sau phố Ông Ích Khiêm. Khu vực thuộc phường Đội Cấn, quận Ba Đình, thành phố Hà Nội. Bên phải chùa là Quảng trường Ba Đình. Vị trí này rất dễ cho bạn định vị và tìm đến bằng bất cứ phương tiện nào.

Ảnh: Wikipedia

Các tên gọi khác nhau của chùa

Chùa Một Cột hay Chùa Mật, còn có tên khác là Diên Hựu Tự hoặc Liên Hoa Đài. Nơi đây sở hữu cấu trúc kiến trúc độc đáo với một cấu trúc hình vuông nằm trên một cột đá. Đó là điểm kiến trúc đặc biệt để chùa trở thành một trong những điểm hấp dẫn tại h.

Chùa Một Cột đẹp trong nắng sớm – Ảnh: Khoi Tran Duc

Chùa Diên Hựu khi xưa rất đồ sộ với nhiều hạng mục kiến trúc. Tuy nhiên, hầu hết đã bị tàn phá bởi địch họa, thiên tai. Hiện nơi đây chỉ còn sót lại Liên Hoa Đài mà thôi. Tuy nhiên, công trình này vẫn giữ cái tên “Chùa Một Cột” theo cách gọi quen thuộc của dân gian.

Lịch sử hình thành

Chùa Một Cột được khởi dựng từ thời Lý vào mùa đông năm 1049. Tương truyền, vua Lý Thái Tông mơ thấy Quán Thế Âm Bồ Tát tọa trên một đài sen. Sau đó Phật Bà còn mời nhà vua ngự cùng. Khi biết câu chuyện chiêm bao của vua Lý Thái Tông, nhà sư Thiền Tuệ đã khuyên vua nên dựng một ngôi chùa với cột đá. Tòa sen đặt trên cột như đã thấy trong mơ, và đặt tên là Diên Hựu, có nghĩa là “phúc lành dài lâu”.

Ảnh: Phật tử Việt Nam

Chùa được cải tạo lại

Dưới đời vua Lý Nhân Tông, vào năm 1105, Chùa Một Cột được mở rộng và cải tạo đẹp hơn. Ở đó có thêm hồ Liên Hoa Đài, hay còn gọi là hồ Linh Chiểu, hồ Bích Trì, và bảo tháp. Do lòng sùng kính Đức Phật. Hàng năm vào ngày 8 tháng 4 âm lịch, vua Lỹ Nhân Tông tổ chức lễ tắm Phật và phóng sinh trước sự chứng kiên của rất nhiều sư tăng và nhân dân khắp kinh thành Thăng Long.

Ảnh ST

Ba năm sau, Nguyên phi Ỷ Lan cho đúc một quả chuông lớn. Chuông gọi là “Giác thế chung” với ý nghĩa “thức tỉnh lòng thế nhân”. Đến thời Trần – Lê – Nguyễn, chùa Diên Hựu và Liên Hoa Đài bị xuống cấp trầm trọng. Do đó, công trình được xây lại và tu sửa rất nhiều lần qua các đời vua. Về sau, tổng thể Chùa Diên Hựu chỉ còn kiến trúc Liên Hoa Đài trên cột đá, được người đời sau thường xuyên tu sửa để lưu giữ hồn thiêng của đất Thăng Long. Từ đó gọi là Chùa Một Cột.

Chùa bị phá hủy

Vào năm 1954, Chùa Một Cột bị phá hủy bởi bom đạn chiến tranh. Liền sau đó, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cho đại trùng tu dựa trên bản vẽ lưu lại từ thời Nguyễn, đến tháng 4/1955 thì hoàn thành. Từ đó đến đây, Chùa liên tục được tôn tạo và bảo tồn như một di sản văn hóa – lịch sử – kiến trúc của dân tộc Việt Nam.  

Chùa luôn được cải tạo, trùng tu

Kiến trúc chùa

Tổng quan

Ngày nay, ngoài Liên Hoa Đài nhất trụ, Chùa còn có tam quan, tam bảo, hành lang giải vũ, tăng phòng, và tháp tổ trong vườn.

Cận cảnh chùa – Ảnh: T. Le Thang

Chùa nổi trên mặt hồ là nhờ vào một hệ thống những thanh gỗ. Chúng tạo thành cấu trúc rắn chắc hỗ trợ, trông giống như một bông hoa sen mọc thẳng lên từ hồ. Chùa sở hữu kiến trúc rất độc đáo. Tổng thể ngôi chùa là hệ thống các thanh gỗ kết hợp lại với nhau. tất cả tạo thành một gian hình vuông, dựng trên một cột đá lớn, tựa như đài sen mọc lên giữa hồ Linh Chiểu. Thành hồ cũng được làm bằng gạch sành tráng men.

Mái chùa Một Cột

Phần mái chùa được lợp bằng ngói vảy màu đỏ gạch với bốn góc mái đầu đao cong vút. Nổi bật trên nóc mái chùa là “lưỡng long chầu nguyệt” được đắp tạc tinh xảo. Hình tượng mang lại sự hòa hợp của vũ trụ và trấn yểm sự linh thiêng của ngôi chùa.

Phần mái của chùa. Ảnh: My Tour

Nét xưa của chùa Thiên Mụ còn sót lại

Qua nhiều năm, chùa đã được cải tạo, phục hồi nhiều lần qua các triều đại của nhà Trần, Hậu Lê và Nguyễn. Chùa hiện nay chỉ là một phần của quần thể kiến trúc chùa Diên Hựu ngày xưa.

Chùa Một Cột ngày xửa ngày xưa – Ảnh: ST

 

Đài Liên Hoa

Nơi đây vẫn giữ được một cấu trúc của đài Liên Hoa hình vuông bằng gỗ. Mỗi cạnh dài 3 mét, bốn mái cong bao phủ, trên có Lưỡng long chầu nguyệt.  

Tranh vẽ đài Liên Hoa

Để lên được chính điện Liên Hoa Đài, bạn sẽ bước qua 13 bậc thang với chiều rộng khoảng 1,4m. Những bậc thang này được xây dựng từ rất lâu và vẫn giữ được kiến trúc từ thời nhà Lý.

Cột trụ của chùa

Các trụ cột bao gồm hai khối nối với đường kính 1,2 m và độ cao 4m (chưa kể phần chìm trong đất). Lối vào chùa là một cầu thang nhỏ làm bằng gạch. Trên các trụ cột bao gồm một hệ thống những thanh gỗ tạo thành cấu trúc rắn chắc hỗ trợ chùa. Hình tượng trông giống như một bông hoa sen nâng thẳng lên từ hồ. Kiến trúc này là đặc điểm độc đáo của chùa Một Cột.

Hệ thống cột trụ tạo nên tổng thể rắn chắc cho chùa

Tượng Phật Quan Âm

Bên trong chùa, tượng Phật Quan Âm ngồi trên một bông sen bằng gỗ sơn son thiếp vàng. Tượng được đặt ở vị trí cao nhất. Trên bức tượng Phật là hoành phi “Liên hoa đài” gợi nhớ lại những giấc mơ của vua Lý dẫn tới việc xây dựng chùa.

Tượng Phật Quan Âm – Ảnh ST

Bức hoành phi chùa Một Cột

Trong khuôn viên Chùa Một Cột còn có tam quan, với bức hoành phi có tạc ba chữ “Diên Hựu Tự”, nguyên là công trình được khởi lập cùng với quần thể Chùa Diên Hựu năm xưa và đã bị sụp đổ, nhưng được xây lại gần đây để mở rộng quy mô Chùa Một Cột, tạo thành nơi sinh hoạt tôn giáo của các tăng ni, Phật tử, cũng như đón khách tham quan du lịch.

Chùa thành nơi sinh hoạt quen thuộc của các Phật tử

Cây bồ đề tại chùa

Điểm nhấn đặc biệt khác của Chùa Một Cột đó là cây bồ đề xum xuê được đem về từ đất Phật, món quà của Tổng thống Ấn Độ Rajendra Prasad tặng nhân chuyến thăm Ấn Độ năm 1958 của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Cây bồ đề do tổng thống Rajendra Prasad tặng. Ảnh ST

Các giá trị lịch sử – văn hóa

Trải qua nghìn năm, Chùa Một Cột trở thành một trong những ngôi chùa nổi tiếng và được nhắc đến nhiều nhất trong lịch sử Việt Nam cũng như trong các nghiên cứu khoa học. Năm 1962, Chùa Một Cột là một trong những công trình đầu tiên được công nhận là “Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia”.

Ảnh: VNExpress

Năm 2006, Chùa Một Cột được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam xác lập “Kỷ lục Việt Nam”.

Ý nghĩa Chùa Một Cột

Chùa Một Cột ngày nay dù chỉ là một di tích nhỏ so với tổng thể từng có trước đây, nhưng công trình này có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống văn hóa tâm linh của người Việt từ nghìn xưa, được xem là biểu tượng văn hóa của thủ đô Hà Nội nghìn năm văn hiến, cũng là kiến trúc độc đáo thu hút sự quan tâm của giới nghiên cứu lịch sử kiến trúc.  

Chùa Một Cột trên đồng xu 5.000 VNĐ

Thủ đô Hà Nội là nơi tập trung nhiều công trình kiến trúc tâm linh – tôn giáo đồ sộ, mang ý nghĩa vô cùng to lớn về mặt lịch sử cũng như văn hóa, mà trong số đó, Chùa Một Cột là công trình duy nhất mang tính biểu tượng. Các bạn nhất định phải ghé tham quan chiêm ngưỡng Chùa Một Cột trong dịp đến Hà Nội lần tới nhé.

Winway Travel